gerbie

Jan Kuitenbrouwer – Pure luxe

Eind jaren tachtig brak Kuitenbrouwer door met Turbotaal. Hij was de eerste die columns ging schrijven over het taalgebruik wat hij om zich heen hoorde.

Vroom & Dreesman, toen nog een toonaangevende winkelketen, bedacht dat het leuk was om op de boekenafdeling een exclusief boekje van Kuitenbrouwer te hebben. De goede man heeft nog wel wat columns op de plank liggen. Maak het boekje wat kleiner, zodat het meer lijkt, ISBN is niet nodig, want dan kan elke boekhandel het bestellen.

Dus lag het boekje anderhalf jaar later in de opruimingsbak van V & D, waar de student die ik toen was, het koopje op waarde wist te schatten. Veel boeken kocht ik al, alleen de normale prijs betaalde ik bijna nooit. Kon ik me niet veroorloven.

Een kwart eeuw later wordt het tijd om plaats te maken voor andere, betere boeken. Nog snel even lezen, acht columns ben je nog wel een keer doorheen. Leuk. Maar voor de eeuwigheid? Nope.

Citaat: “Mijn merktrouw heeft er bovendien toe geleid dat onze vier aabeetjes sprekend op elkaar lijken. Zo gebeurt het regelmatig dat ik NOS Laat aanzet en plotseling het derde nummer van de laatste cd van Prince begint. Ook ben ik me al een paar keer doodgeschrokken als ik een cd dacht op te zetten en vlak achter me een van de videorecorders luidruchtig tot leven klikte.” (p.71)

Nummer: 18-024
Titel: Pure Luxe
Ondertitel: Acht gevallen van weeldepijn
Auteur: Jan Kuitenbrouwer
Taal: Nederlands
Jaar: 1990
# Pagina’s: 72 (5001)
Categorie: Columns
ISBN: nvt

Meer:
Turbotaal
Wikipedia
jankuitenbrouwer.nl

Bohumil Hrabal – Zwaarbewaakte treinen

Er zijn talen waarvan ik zeker weet dat ik ze nooit zal leren, nooit zal spreken. Vaak zijn dat talen die op wereldniveau klein zijn, maar vooral erg moeilijk te leren. Er zal vast wel een slavist zijn die mij kan vertellen dat Tsjechisch best te doen, zeker in vergelijking met Urdu, Hebreeuws, Mandarijn of Japans. Maar aangezien het taalgebied zo klein is, zie ik het nut niet. Aangezien het niet alleen in mijn hoofd zit, zijn er ook weinig vertalers van dergelijke talen, met als logisch gevolg dat er ook erg weinig boeken vertaald worden naar het Nederlands. Misschien iets meer naar het Engels of Duits, desalniettemin weet ik dat ik in mijn leven weinig boeken zal lezen vanuit het Tsjechisch.

Het is geen principieel bezwaar, ik kan me best voorstellen dat er erg goede boeken worden geschreven in Praag, maar het pragmatisme en de uitputtende keuze in talen of vertalingen elders in de wereld, maakt dat dit het geval is.

Dit boek zal dus een uitzondering blijken, een speld in de hooiberg aan gelezen boeken. Hrabal wordt door velen geprezen, hij zal ongetwijfeld een van de beste schrijvers in zijn taalgebied zijn. Zonder vergelijkingsmateriaal kan ik dat onmogelijk bevestigen of ontkennen.

Zwaarbewaakte treinen speelt zich af in de tweede wereldoorlog. Op het station werken een aantal personeelsleden, duidelijk wordt dat het communisme hier een onnodige hiërarchie heeft gecreëerd waardoor er meer bureaucratie dan nodig is ontstaan. Maar tegelijkertijd zijn daar die Duitse treinen. Die treinen van de bezetters, waarvan ze weten dat er iets bijzonders mee aan de hand is. Sabotage is gevaarlijk, daarvoor kun je de kogel krijgen. Is het mogelijk om niets te doen, terwijl je weet dat er van alles misgaat in de wereld?

Het leuke van het verhaal is, dat ondanks de loodzware context van de geschiedenis, die iedereen kent, ook andere verhaallijnen zijn. Want ook zonder de Duitsers zou het niet zo goed zijn gegaan, kun je tussen de regels door lezen. En dan krijg je ook nog eens de jongeman die op een station werkt, terwijl hij liever het liefdespad zou willen bewandelen. Maar ja, die oorlog, het leven is niet eenvoudig.

Hrabal heeft in nog geen honderd pagina’s een mooi verhaal geschreven, dat humoristisch is en zwaar, dat lekker leest, maar ook tot nadenken aanzet. Knap.

Citaat: “En ik sprong van de treeplank van de laatste wagon van dat treinstel op het vijfde spoor en keek het kantoor binnen. Dienstleider Hubitschka lag met zijn benen op de seintafel te slapen. Wanneer dan opeens zo het verlangen opkomt om een tukje te doen, is het et beste om bij de eerste de beste gelegenheid in slaap te vallen.” (p.42)

Nummer: 18-023
Titel: Zwaarbewaakte treinen (Ostre Sledovane Vlaky)
Auteur: Bohumil Hrabal
Taal: Nederlands (Tsjechisch)
Jaar: 1967 (1965)
# Pagina’s: 96 (4929)
Categorie: Fictie
ISBN: nvt

Meer:
Wikipedia
Uitgelezen boeken
Lezer Jan
Hebban

Youp van ’t Hek – En het bleef nog lang onrustig in mijn hoofd

Columns van Youp, staan al tig jaren elke zaterdag in het NRC. Wat kan ik er nog over zeggen. Leuk tijdsbeeld, vele genoemde namen waren al naar de grijze cellen van het nutteloze kennisarchief veroordeeld, maar worden door herlezing even weer naar het actieve geheugen verplaatst, om daar kort na lezing weer definitief terug te keren in de grijze cellen.

Leuk tussendoortje.


Citaat: “Ik bedoel: Dreft, Always en C& A moeten toch ook gewoon dokken voor hun reclameseconden, dus waarom de voetballers niet. Het is eigenlijk te zot dat de NOS dit al die al die jaren gratis heeft gedaan. Een vriend van mij is rekenneef op een groot reclameburo, heeft voor mij de tarievenstaatjes van de STER en IP erbij gehaald en kwam op een bedrag van ongeveer honderdveertig miljoen per jaar.” (p.71/72)


Nummer: 18-022
Titel: En het bleef nog lang onrustig in mijn hoofd
Auteur: Youp van ‘t Hek
Taal: Nederlands
Jaar: 1996
# Pagina’s: 135 (4833)
Categorie: Columns
ISBN: 90-6005-950-6

Meer:
Nederland volgens Youp
Het platte land
166 x Youp
Ik schreeuwlelijk

Hans Moll – De hoeken van de ring

Vanuit het guldentijdperk, toen al in een opruiming, tijd om ruimte te maken op de plank. Lezen en weg, past mooi in mijn pas geopende minibieb.

De verslaggever doet in zijn vrije tijd aan kickboksen. Beide werelden raken elkaar. Waar hij voor zijn verhaal wat wil weten over het criminele wereldje, komt hij als sporter in aanraking met datgene waarover hij zou moeten schrijven. Maar die werelden kunnen beter apart blijven, in zijn eigen belang.

Lang was ik op zoek naar een diepere laag, naar een plot, naar een verrassende wending. Die kwam niet. Het boek was uit, voordat ik vond wat ik zocht. Het zij zo. Tussendoortje dus.

Citaat: “Ernst grijpt hem bij een oor en trekt hem omhoog. In een snelle beweging draait hij Ge’s arm om en drukt hem tegen de tap. Met zijn arm op zijn rug in een onwrikbare greep en zijn buik tegen het aanrecht met de spoelbak, kan Ge zich niet meer bewegen.” (p.114)

Nummer: 18-021
Titel: De hoeken van de ring
Auteur: Hans Moll
Taal: Nederlands
Jaar: 1987
# Pagina’s: 147 (4698)
Categorie: Fictie
ISBN: 90-351-0451-X

Meer:
NRC
VPRO
Tweedehands.nl

Schetsboek uit Auschwitz

Een aantal concentratiekampen had ik al bezocht, toen ik dit voorjaar mee mocht op werkweek naar Krakau. Een bezoek aan Auschwitz hoort daar natuurlijk bij. Op de studenten was genoeg aan te merken, die dag gedroegen ze zich netjes. Ze waren onder de indruk, dat kan ook haast niet anders. De twee kampen laten de meest cynische periode in de geschiedenis van de mensheid zien.

Aan het eind even wachten tot we weer met de bus terug naar de stad gingen. Voor mij tijd om even naar de souvenirshop te gaan. Normaal vermijd ik die, ik ben niet van de souvenirs. Hier ging het ook meer om boeken dan om souvenirs, gelukkig. Want ook al was het niet mooi, vergeten lijkt me ook niet goed. Herinneren wel, dat kan ook met een boek.

Dit schetsboek trok snel mijn aandacht. Ook omdat het vertaald was naar het Nederlands. Pools spreek en lees ik niet tenslotte. Een gevangene heeft prachtige schetsten gemaakt. Natuurlijk was dit verboden, daarom is het ook zo bijzonder dat deze tekeningen bewaard zijn gebleven. Het werd in 1947 teruggevonden. 22 bladen, die een goed beeld gaven van het leven in het vernietigingskamp.

Omdat niet bekend was wie de artiest was, is ook niet bekend of hij of zij de oorlog heeft overleefd, al is de kans vrij klein, aangezien er maar weinig overlevenden waren, zeker in verhouding tot de hoeveelheden omgebrachte gevangenen. Met behulp van andere bronnen, getuigenverklaringen, boeken, dagboeken, memoires, konden de schetsen geduid worden.

Indrukwekkend souvenir aan een zware dag, aan een zwarte periode in de geschiedenis.

Citaat: “Beste vinder, zoek overal, op elk plekje aarde. Onder de grond werden er tientallen documenten begraven, door mij en andere personen die een licht werpen op wat er hier gebeurd is. (…) opdat de wereld tastbare overblijfselen kan vinden van de miljoenen mensen die hier vermoord zijn. Wij zelf hebben al alle hoop verloren het moment van bevrijding te mogen meemaken.” (p.15)


Nummer: 18-020
Titel: Schetsboek uit Auschwitz (Szkicownik z Auschwitz)
Auteur: Onbekend (Red.: Agnieska Sieradzka)
Taal: Nederlands (oorspr. Pools)
Jaar: 2016
# Pagina’s: 67 (4551)
Categorie: Non fictie
ISBN: 978-83-7704-139-0

Meer:
Auschwitz.org
Goodreads

Stieg Larsson – De vrouw die met vuur speelde

Het tweede deel van de millennium trilogie. Jaren te laat begon ik eraan. Het eerste deel was leuk, goed. De overtreffende trap die ik overal tegenkwam, was ik nog niet uit. Dus ook maar het tweede deel lezen. Het begint logisch. Salander is haar eigenzinnige zelf, dus is Blomkvist het contact met haar verloren. Dat accepteert hij, ook al vindt hij dat lastig. Dan drie moorden op dezelfde avond. De link tussen de moorden heet Salander, de politie weet al snel zeker wie ze moeten hebben. Blomkvist twijfelt daaraan, ondanks vele bewijzen die wel in die richting wijzen.

Begin van een zoektocht. Een tocht naar de waarheid, naar Salander, naar de geschiedenis, naar motieven. Communiceren met Salander blijft lastig, maar Blomkvist weet dat ze als hacker regelmatig andere computers bezoekt, hij schrijft dus maar een documentje op zijn eigen computer en inderdaad blijkt het te werken.

Het mooie van de twee boeken, zoals ik ze nu gelezen heb, zijn de twee aanvullende karakters. Blomkvist, de eigenzinnige journalist, waarmee je je als lezer kunt vereenzelvigen. Hij is moreel goed, slim en zet door, soms tegen beter weten in. Salander is een fascinerend karakter, extreem intelligent, vind het lastig om met anderen te communiceren, om te gaan, maar heeft daarvoor een traumatisch verleden waar je u tegen zegt.

Dus terwijl de politie op zoek gaat naar de hackster, verschuilt zij zich zelve in een net gekocht appartement en doet Blomkvist moeite om het ware verhaal te vinden. Gaandeweg maken ze vorderingen, de politie niet zoals ze hoopten, Blomkvist met bewijzen die zijn eigen theorie staafden, maar die niet in het plaatje passen.

Het loopt uit op een extreem gewelddadig confrontatie. En omdat het een trilogie is, zal het niemand verbazen dat er een happy end is. Deel drie moet ik dus nog ergens opsnorren, die wil ik natuurlijk ook lezen. Nog steeds ben ik niet om, nog steeds ben ik niet overtuigd of dit inderdaad briljante literatuur is. Wel weet ik dat ik weer met heel veel plezier een boek heb gelezen van bijna 600 pagina’s. Dat ik de bijbehorende films ooit moet zien. Dat Larsson een goede schrijver is. Dat het jammer is dat hij zijn eigen succes nooit heeft meegemaakt. En dat Salander een van de meest fascinerende romanfiguren van de laatste jaren is.

Citaat: “‘Lisbeth Salander heeft sinds haar tienertijd regelmatig in een psychiatrische inrichting vertoefd,’ zei Bublanski uiteindelijk. ‘Een forensisch-psychiatrisch onderzoek en een vonnis van de rechtbank hebben vastgesteld dat ze niet in staat is haar eigen zaken te regelen. Ze is onmondig verklaard. Ze is bewezen gewelddadig en heeft haar hele leven al problemen met de overheid. En nu is ze in hoge mate verdacht van eh … betrokkenheid bij een dubbele moord. Maar Armanskij en u praten over haar alsof ze een soort prinses is.’“ (p.246)

Nummer: 18-019
Titel: De vrouw die met vuur speelde (Flickan som lekte med elden)
Auteur: Stieg Larsson
Taal: Nederlands (Zweeds)
Jaar: 2006
# Pagina’s: 568 (4484)
Categorie: Thriller
ISBN: 978-90-5672-309-5

Meer:
Mannen die vrouwen haten
Wikipedia
Hebban
Goodreads

Levi Weemoedt – Rijk verleden

Hans Dorrestijn zei ooit dat hij vrolijk en optimistisch was in vergelijking met Levi Weemoedt. Maar Weemoedt heeft er toch een carrière van weten te maken. Hij zag in dat er meer inspiratie valt te halen uit tegenslag dan uit geluk.

Zijn gedichten hebben dan ook vaak een tragische ondertoon. Maar dat maakt het juist wel de moeite om ze te lezen.

Een voorbeeld:

We praten hier nog anders dan bij jullie,
al hebben we dezelfde Albert Heijn.
We zeggen rustig: ‘Hoeneer komen zullie?’
En met gemak: ‘Die fiets? Die is van zijn!’

De mensen die we niet kennen zijn ‘hunnie
of ‘hullie. Een groot verschil. Tenminste volgens mijn.

Nog eentje:

O, als ik huilde, Moeder
dan ruiste u toe en suste
de akelige droom, en kuste

en hief mij te drinken uit dat kopje
waar uw lief lachend gebit in rustte.


Nummer: 18-018
Titel: Rijk verleden
Auteur: Levi Weemoedt
Taal: Nederlands
Jaar: 1999
# Pagina’s: 104 (3916)
Categorie: Poëzie
ISBN: 90-6100-486-1

Meer:
Hengelo
Liedjes van welzijn, volksgezondheid en cultuur
Dronken
Wikipedia

Hard Gras 119 – Leven in de tijd van Messi

Schoorl heeft de eer het titelverhaal te schrijven. En hij concludeert zeer terecht dat het voor ons leken bijzonder is dat we Messi zo regelmatig mogen aanschouwen. Geen meter die hij op een voetbalveld loopt blijft ongezien. Alles is vanuit verschillende hoeken te zien. Ten tijde van Cruijff zagen we hoogtepunten. Pele slechts bij grote wedstrijden. Het is bijzonder om in deze tijd te leven. En als je dan ook nog eens gewoon naar Barcelona kunt vliegen om een keer een wedstrijd mee te pikken, dan ben je een gelukkige voetballiefhebber.

Simon Kuper aan het woord over zijn voetbalklassieker, Football against the Enemy, is altijd interessant. Nog niet zo lang geleden hoorde ik de podcast van Between The Lines met hem, maar ook het verhaal door Arthur van den Boogaard is erg boeiend.

Prachtig cultverhaal gaat natuurlijk over Harvey Essajas, die eigenlijk al uit gevoetbald was, maar in zijn nadagen nog even bij AC Milaan belandde. Hij kreeg zelfs speelminuten, omdat de selectie hem zo waardeerde. Onvergetelijk.

Edwin Winkels schrijft het pijnlijke verhaal van Raul. Door velen heel lang gezien als de beste Spaanse voetballer, maar het Spaanse voetbal pakt ineens prijzen nadat hij gepasseerd wordt.

Ernest Wilimowski is een naam die niet elke voetbalfan zal kennen. Pieter van Os dook de archieven in, schrijft een lezenswaardig verhaal.

Ook deze Hard Gras las ik met erg veel plezier.

Citaat: “De aanvaller uit Oekraïne zegt tijdens trainingen dat Esajas wat rustiger aan moet doen en hem moet laten scoren. Met Pirlo heeft soms nog contact, de droogkloot eerste klas van wie je nooit weet of hij nou serieus is of een grap maakt. Een geweldige kerel die ook vaak adviezen geeft. Met Gattuso is hij ook goed, al komt het een keer bijna tot een handgemeen.” (p.48/49)


Nummer: 18-017
Titel: Hard Gras 119
Ondertitel: Leven in de tijd van Messi
Auteur: Diversen (John Schoorl, Arthur van den Boogaard, Melle Mare, Rasit Elibol, Rosa van Gool, Erik Brouwer, Edwin Winkels en Pieter van Os)
Taal: Nederlands
Jaar: 2018
# Pagina’s: 119 (3812)
Categorie: Voetbal
ISBN: 978-90-263-42608

Meer:
118 117 116 115 114 113 112 111 110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 1

De Muur 60

Het nummer voor de voorjaarsklassiekers. En gelukkig is er eindelijk definitieve zekerheid over de mooiste voorjaarsklassieker. Frank Heinen heeft de formule uitgewerkt. Knap.

Bert Wagendorp bepleit in zijn column voor de klassieke status van de Strade Bianchi, daar ben ik het helemaal mee eens. Het is geen automatisme dat wanneer je 100 jaar een wedstrijd organiseert dat de status daardoor ook hoger is dan jongere wedstrijden.

Jeroen Wielaert weet net zo veel over de geschiedenis dan over de sport, in Bastenaken kan hij zijn verhaal kwijt.

De gevallen engel VDB komt zowel in gedichten als in een lied langs. Het bewijst maar weer eens dat de tragiek het nu eenmaal beter doet dan de lyriek.

Weer een mooie uitgave.

Citaat: “Een voorbeeld: in de Kuurne-Brussel-Kuurne van 2017 startten 197 renners, van wie er 131 bijtijds de finish haalden. Dat betekent 66 afstappers. 66/197 = 0,3350 > een derde van alle opstappers stapte ergens af. In 2010 – de apocalyptische KBK-aflevering van 2010 – u weet wel, het jaar waarin de overlevenden Bobbie Traksel, Ian Stannard en de smakelijke Rick Flens aan de finish ontdooid moesten worden – lag de verhouding op 143/197, wat resulteert in een geweldige 72,588%.” (p.42)

Nummer: 18-016
Titel: De Muur 60
Auteur: Diversen (Peter Ouwerkerk, Renate Verhoofstad, Frank Heinen, Bart Jungmann, Willie Verhegge, Joos-Jan Kool, Wiep Idzenga, Jeroen Wielaert, Herman Laitem, John Kroon, Nando Boers en Bert Wagendorp)
Taal: Nederlands
Jaar: 2018
# Pagina’s: 143 (3693)
Categorie: Wielrennen
ISBN: 978-94-623-1035-3

Meer:
59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 (2e x)

Nyk de Vries – De dingen gebeuren omdat ze rijmen

De ietwat stoïcijnse gitarist naast Meindert Talma was dus Nyk de Vries. Ook van The Amp, zijn vorige band had ik wel eens wat gehoord. Toch kon ik me niet zo goed voorstellen dat hij zelf ook schreef, hij leek me (vooroordeel) meer een begeleider, een helper.

Maar de titel van deze bundel overtuigde me meteen. Ook de uitleg ‘prozagedichten’ vond ik geruststellend. De Vries schrijft graag, maar pretendeert niet veel, lees ik daaruit. Kan het mis hebben. Zijn prozagedichten doen me denken aan de ZKV’s van AL Snijders. Kort, maar veelzeggend, zorgvuldig gecomponeerd, mooie zinnen. Een verhaal in tien zinnen, het kan.

Nyk de Vries heeft ook nog romans geschreven, die gaan nu op mijn verlanglijstje.

Citaat: “Het beeldscherm had me dusdanig geconditioneerd dat ik soms, wanneer ik een boek las, een ouderwets boek, ik in een van de hoeken keek hoe laat het was. Eens, toen ik door de natuur liep, merkte ik dat ik wegdroomde en met mijn hand probeerde de flora en fauna weg te klikken.” (p.59)

Nummer: 18-015
Titel: De dingen gebeuren omdat ze rijmen
Auteur: Nyk de Vries
Taal: Nederlands
Jaar: 2011
# Pagina’s: 67 (3550)
Categorie: Poëzie
ISBN: 978-90-295-7855-4

Meer:
Nyk de Vries
Wikipedia
3 voor 12
Boeklog
Hanta